انجیر و ادامه زندگی ...
در مکالمه ای در تلگرام دوستی پرسش زیر را مطرح کرد: تا چه میزان حفظ انجیرستان با صرف آب های زیر زمینی به نفع شهرستان ما خواهد بود؟ چقدر آبی کردن درختانی که دیم کاشته و سال ها نگهداری شده اند (حتی با وجود خشکسالی) منفعت مردم شهر را بدنبال خواهد داشت؟ جناب آقای حاجی باقری آیا آماری مبنی بر سود آور بودن محصول انجیر در استهبان با هزینه آب های زیر زمینی وجود دارد؟
چند نکته به اندازه ی بضاعت عرض می کنم.
-پرورش انجیر استهبان در طی چند سده گذشته دیم بوده است. اما چند سالی است که باغداران به بهانه خشکسالی، به آبیاری روی آورده اند. قرار بر این بوده است تا آبیاری کمکی و در شرایطی که میزان بارندگی تا پایان بهمن ماه کمتر از 200 میلیمتر باشد، انجام شود. انجام آبیاری در طی سال های گذشته، بیماری های جدیدی مثل "موزائیک" هم به همراه داشته است و به دلیل استفاده از آفت کش ها و سموم، به زودی ارگانیک بودن محصول زیر سوال خواهد رفت و این یعنی احتمال کاهش تقاضا و صادرات در آینده که به بازار فروش محصول ضربه خواهد زد.
-در کشور ما آبیاری به صورت غرقابی انجام می شود که روشی سنتی است، تنها ۳۵ درصد بازدهی دارد، و این بدان مفهوم است که ۶۵ درصد از آب گرانبهای مصرفی هدر می رود!
-برداشت از منابع آب زیرزمینی از بحران گذشته است. (مرز بحران حدود ۴۰ درصد است و ما ۷۵ درصد از منابع آب زیرزمینی کشور را برداشت کرده ایم!) این روند به مرور زمان نطارت و کنترل بر آب را بیشتر خواهد کرد و درختانی که به آبیاری عادت داده شده اند، ضربه خواهند خورد و احتمال خشکی آن ها نیز می رود.
-فارس مقام دوم کشور برای تراز منفی آب را دارد. یعنی میزان بارش ها و میزان برداشت ها در فارس همخوانی ندارد. (خودکفایی در گندم ایده ای فاجعه بار بود.) پس روز به روز آب کمتری در اختیار داریم.
-بیش از ۱۰ تالاب و دریاچه در فارس خشکیده اند و این یعنی میزان بارش های کمتری خواهیم داشت.
-ایجاد فروچاله در ایج هشداری جدی و دردناک بود. سفره های زیرزمینی در حال نابودی کامل هستند و برگشت ناپذیر! فروچاله ها آخرین نشانه های بیابانزایی هستند و مفهوم این جمله آن است که فارس بیابانی خواهد شد.
-مرکز تحقیقات انجیر راهکارهای زیادی برای حفظ درختان در شرایط فعلی ارایه کرده اند اما گوش شنوایی سراغ دارید؟! راه اندازی و هزینه در این مرکز وقتی کسی به داشته ها و تحقیقاتش وقعی نمی نهد، چه فایده ای دارد؟
احتمالا راه گریز از فاجعه و تصمیم نهایی برای ماندگاری ما در نکات فوق نهفته است.
-تامین معیشت برای مردم بسیار بسیار مهم است اما متاسفانه همه به دنبال تولید بیشتر و کسب سود زیادتر هستند و این هم با صرف آب زیاد به دست می آید. با به کارگیری راهکارهای سنتی قدیمی و راهکارهای جدید که مرکز تحقیقات ارائه کرده است، می توان هم درختان انجیر را حفظ نمود و در این شرایط بحرانی هم مصرف آب کمتری داشت، به شرطی که به دنبال سود بیشتر نباشیم.
-در حال حاضر آب به صورت یک کالا خرید و فروش می شود و نظارتی هم بر آن نیست. این معضل تنها عده ای را فربه تر و ثروتمندتر می کند. یادمان باشد آب سرمایه ملی است نه دارایی اشخاص خاص!
-بنده از نیاز واقعی آب مصرفی برای هر درخت انجیر یا تولید هر کیلوگرم انجیر اطلاعی ندارم اما مثالی در مورد تولید پسته بخوانید. در طی سال های اخیر حدود ۵ میلیارد دلار ارز به واسطه ی فروش پسته به کشور وارد شده است. میزان آب مجازی مصرفی برای تولید این میزان پسته، حدود ۸ میلیارد دلار بوده است. و این به معنی ۳ میلیارد دلار ضرر غیر قابل جبران است. اگر آب را بسته بندی کرده و فروخته بودند، سود بیشتری داشت.
-امروز فروش آب در اختیار تعداد اندکی از افراد و ارگان هاست که با عدم نظارت و یا چشم پوشی، فروش آب ادامه دار است وگرنه کدام عقل سلیم خواستار این گونه خودزنی است؟!
