منطقه بختگان را بشناسیم.

مجموعه بختگان (پارک ملی و پناهگاه حیات وحش)

پارک ملی بختگان در استان فارس بین E6315 الی E5415 طول شرقی و N2911 الی N2951 عرض شمالی واقع شده است. مساحت آن در حدود 160 هزار هکتار می باشد. بخشی از مجموعه حفاظتی بختگان است که در شمال غرب منطقه حفاظت شده بختگان قرار دارد. این پارک بخشی از شمال دریاچه بختگان را در بر می‌گیرد. در واقع مجموعه حفاظتی بختگان دو بخش مجزا به نام منطقه حفاظت شده بختگان و پارک ملی بختگان را شامل می‌گردد. ویژگی های این پارک نظیر منطقه حفاظت شده بختگان است. پارک ملی بختگان در‌ حدود 000, 160هکتار مساحت دارد.

(دریاچه های بختگان و طشک در زمان پرآبی)

 تاریخچه حفاظت: منطقه بختگان اولین بار طبق مصوبه شماره 7مورخ 12/9/47 شورای عالی نظارت بر صید به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید و سپس در سال 1354 به عنوان پناهگاه حیات وحش مصوب شد و در سال 1374 قسمتی از پناهگاه به عنوان پارک ملی بختگان اعلام گردید.

 ارتفاع: دامنه‌ی تغییرات ارتفاعی این عرصه نیز بین ۱۶۰۰ تا ۲۹۰۰ متر از سطح دریا متغیر است.

 نوع آب و هوا: دامنه ارتفاعی یک هزار و 560 تا دو هزار و 960 متر بارندگی و دمای متوسط سالانه 230 میلی‌متر و 15 درجه سانتیگراد، منطقه را دارای اقلیم خشک بیابانی معتدل کرده است. پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان با وسعت هر یک به ترتیب 117047 هکتار و 242223 هکتار درآباده طشک فارس واقع گردیده است. دریاچه های طشک و بختگان از بزرگ ترین و پرآب ترین دریاچه های کشور محسوب می شوند. این دو دریاچه در سال های پر باران گسترش یافته و به هم می پیوندند. طشک و بختگان و مناطق کوهستانی محاط بر آن ها و جزایر متعددی که در این دو دریاچه وجود دارند مجموعه طبیعی بسیار با ارزشی را به وجود آورده اند که هم از نظر تنوع زیستی و هم از منظر زیبا شناختی بی نظیر می باشند. آب و هوای این منطقه خشک و سرد و بارندگی آن حدود 120 میلیمتر می باشد.

 تاریخچه منطقه: بختگان اولین بار در سال 1347 به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گردید، سپس در سال 1354 به عنوان پناهگاه حیات وحش و در سال 1374 بخشی از آن شامل مجموعه دریاچه های بختگان، طشک و تالاب های موجود در ورودی زهکش ها به انضمام ارتفاعات شمال دریاچه بختگان به عنوان پارک ملی تعیین شد. تالاب های طشک و بختگان نقش بسیار مهمی در بقاء تنوع ژنتیکی و اکولوژیکی کشور ایفا می کنند و به همین دلیل این دو تالاب در فهرست تالاب های بین المللی کشور قرار گرفته است.

 جاذبه های جانوری

پرندگان: فلامینگو، پلیکان، ‌انواع غازها،‌ مرغابی ها، ‌حواصیل ها،کشیم ها، ‌کاکایی ها، پرستوهای دریایی، ماهی خورک ها،‌ انواع گنجشک سانان، عقاب ها، ‌سنقرها،‌ هوبره، ‌‌بلدرچین، ‌درنا، لک لک، کبک، ‌چلچله، ‌دارکوب پری شاهرخ،‌ دال،‌ بحری،‌ بالابان، ‌شاهین،‌ لیل و ‌دلیجه.

فلامینگو

کشیم

کاکایی

بالابان

پستانداران: کل و بز و قوچ و میش، گربه وحشی، گرگ، ‌پلنگ،‌‌ کفتار، ‌روباه،‌ شغال و در دشت ها آهو.

کل و بز

پلنگ

گربه وحشی

جاذبه های گیاهی: انواع دیاتومه ها وجلبک ها، انواع گیاهان شورپسند گز و ‌نی و در مناطق خشکی اُرس، ‌بنه، ‌تنگس، ‌قیچ، ‌بادام کوهی،‌ آویشن،‌ کاکوتی و باریجه می باشد.

پارک ملی و پناهگاه حیات وحش بختگان به واسطه وجود دو تالاب طشک و بختگان و ارتفاعات موجود در آن، از تنوع رویشگاهی زیادی برخوردار است. به گونه ای که بیش از 400 گونه گیاهی در قالب 47 تیپ در آن شناسایی شده اند که از این مجموعه حدود 30 گونه فهرست سرخ IUCN  قرار دارند. گونه های درختی بارز منطقه عبارتند از: پسته وحشی، بادامک، انجیر، پسه، کلخونگ، تنگرس

به طور کلی مجموعه بختگان (پناهگاه حیات وحش و پارک ملی) را می‌توان به سه بخش اصلی تقسیم کرد:

1- دریاچه‌ها و تالاب‌ها

2- مناطق دشتی و کوهستانی واقع در بین دریاچه‌های بختگان و طشک و اراضی مجاور آن

3- مناطق کوهستانی واقع در جنوب دریاچه بختگان

مجموعه این سه بخش ساختار کلی سیمای محیط طبیعی منطقه را به تصویر می‌کشند.

 پوشش گیاهی  منطقه: به طور تقریب 000/130 هکتار کوه، دشت و دامنه بین دو دریاچه واقع گردیده که به اضافه کوههای خانه کت در جنوب دریاچه بخش کوهستانی پناهگاه را تشکیل می دهند . در این مناطق درختان و درختچه های بنه، بادام کوهی، تنگرس، کیکم و قیچ دیده می شود در منطقه با غو در دشت ساحلی درختچه های قیچ به صورت یک نوار پهن تا ادامه کوه روییده است.

بالاتر از این نوار پوشش متراکمی از درمنه به چشم می خورد. جنگل های بلوط زاگرس در این منطقه به علت کاهش ارتفاع و افزایش درجه حرارت به جنگل های بنه و بادام کوهی تبدیل می شوند. از شمال دریاچه طشک تا حوالی ارسنجان بخشی از انبوه ترین جنگل های بنه استان دیده می شود که این پوشش تنها در مناطق کوهستانی دور از شهر و دسترس بومیان پابرجاست و دشت ها همه به زیر کشت رفته اند .

منشا آب دریاچه: رودخانه ی کوچک "سیوند" در دره ای به نام "سیوند" یا -تنگه بلاغی- جریان دارد. "سیوند" نام روستایی بزرگ و خوش‌آب و هوا در مسیر راه شیراز به اصفهان -در میانه راه تخت جمشید به پاسارگاد- می‌باشد. سیلاب رود "سیوند" در انتهای مسیر خود به رود "کُر" پیوسته و از آن جا به دریاچه "بختگان" می ریزد.

 کاهش میزان آب ورودی: هم اکنون میزان ورودی آب رودخانه کُر به دریاچه بختگان بسیار اندک و حتی به صفر می‌رسد. (مقداری از آب کُر در گذشته به دلیل ساختن سد "درود زن" کم شد.)، در نتیجه ورودی آب دریاچه تنها محدود به سیلاب‌های منطقه (آباده طشک،شهرستان بختگان، خیر، نی ریز، خرامه و ارسنجان) می باشد.

 اثرات زیست ‌محیطی: به دنبال این رویداد، پیوستگی میان دو دریاچه طشک و بختگان برای همیشه از بین خواهد رفت و نتیجه آن خشک شدن دریاچه بختگان خواهد بود. اندکی پس از آن دریاچه طشک هم به خاموشی فرو خواهد رفت؛ چرا که هم اکنون شوری دریاچه طشک به ۱۲۰۰ واحد رسیده است که حدود ۴ برابر سال‌های پرآب گذشته می‌باشد. دریاچه‌ی بختگان به دلیل برخورداری از 3 ویژگی ارزشمند، یکی از 105 منطقه‌ی مهم زیست پرندگان در کشور هم محسوب می‌شود.

(دریاچه های بختگان و طشک فعلی)

 این ویژگی‌ها عبارتند از:

به طور منظم تعداد قابل توجهی از گونه‌های در خطر تهدید جهانی را نگهداری می‌کند.

به طور منظم یک درصد از گونه‌های منطقه‌ جغرافیای زیستی یا مسیر مهاجرت یا جمعیت خاورمیانه (تنها پرندگان آبزی و دریایی) را نگه می‌دارد.

به طور منظم 20 هزار قطعه (و یا بیشتر) از پرندگان آبزی را نگه می‌دارد.

 وضعیت عمومی اقتصادی اجتماعی

با توجه به وسعت زیاد منطقه، فعالیت روستاهای حاشیه و داخل منطقه نیز متفاوت است. در قسمت شمال و شمال غربی منطقه شغل اکثر مردم کشاورزی بوده و در قسمت جنوب و جنوب غربی منطقه عمده فعالیت های مردم باغداری بوده و در قشمت شرق و مرکز منطقه اکثر مردم به دامداری مشغول می باشند. و همچنین به دلیل وجود معادن فعال در این قسمت از منطقه بخشی از اهالی این روستاها در این معادن مشغول به فعالیت می باشند.

برگرفته از سایت: کویرها و بیابان های ایران