جشنواره فیلم سبز

روز جهانی حیات وحش

12 اسفند روز جهانی حیات وحش

بر اساس پیشنهاد ارائه شده در شانزدهمین نشست متعهدین کنوانسیون منع تجارت جهانی گونه های در معرض خطر انقراض (سایتیس)، در سال ۲۰۱۳ به سازمان ملل متحد، این سازمان طی نشست عمومی خود در تاریخ ۲۰ دسامبر ۲۰۱۳، روز سوم ماه مارس (۱۲ اسفند) مصادف با تاریخ پذیرش کنوانسیون سایتیس در سال ۱۹۷۳ را به عنوان روز جهانی حیات وحش معرفی کرده است. در اعلامیه صادره از سوی این کنوانسیون از کشورها خواسته شده تا براساس اهمیت گونه های مختلف گیاهی و جانوری اقداماتی را برای افزایش آگاهی عمومی و معرفی این روز به انجام برسانند.

تنوع یا غنای گونه‌‌ای، شبکه‌ای از همه موجودات زنده، اعم از گیاهی و جانوری است و انواع جانوران، گیاهان و موجودات تک سلولی را در بر می گیرد. گونه ها علاوه بر آنکه نیازهای ضروری و اولیه انسانها نظیر خوراک، پوشاک ، مسکن و دارو را فراهم می آورد، می‌توانند بر سلامت و شادابی روح و جسم، رونق اقتصادی و پیشرفت روزافزون جامعه بشری و پایداری محیط زیست جهان نقش داشته باشد.

امروزه دیگر مفاهیمی چون سلاح و تجهیزات نظامی، حرف آخر را در تامین امنیت ملی نمی‌زنند و در دنیایی که کشورها برای دسترسی به منابعی چون آب در تقابل با یکدیگر هستند، ابعاد و ارزش‌های مهم تنوع‌زیستی را نمی‌توان نادیده گرفت. از طرفی دیگر تنوع زیستی، میراث ارزشمندی است که بشر آن را از نسل‌های قبل به امانت گرفته است و باید به نسل‌های بعد بسپارد و حفاظت از آن، ریشه در اخلاق، فرهنگ و اعتقادات ملت‌ها دارد. نحوه برخورد انسان با محیط زیست، رابطه نزدیکی با فرهنگ و ارزش‌های اخلاقی در ادیان و جوامع گوناگون دارد. در بیشتر مذاهب، از جمله دین اسلام احترام به طبیعت و حفاظت از گونه‌های زیستی موجود در آن، مورد توجه و جزء تعالیم دینی محسوب می‌شود. این امر در فرهنگ‌های بومی و جوامع پایبند به اعتقادات سنتی نیز مورد توجه قرار دارد.

متاسفانه امروزه به دلیل بدرفتاری انسان با طبیعت پیرامون خود‌، روند انقراض گونه‌های زیستی با سرعت نگران کننده‌ای افزایش یافته است و با حذف هر گونه جانوری از چرخه طبیعت و از دست رفتن نقش او در پایداری محیط زیست، کره خاکی یک قدم به سوی نابودی پیش خواهد رفت.

فهرست گونه های جانوری مهره دار در معرض خطر انقراض کشور ایران در ۲۰۱۳

رده پستانداران:

منقرض شده (EX) : شیر ایرانی (در ایران) و ببر مازندرن

بحرانی (CR) : یوزپلنگ آسیایی

در معرض خطر انقراض (EN) : نهنگ آبی، گوزن زرد ایرانی، گورخر آسیایی، فک خزر، نهنگ باله ای

آسیب پذیر (VU) : کل و بز، آهو، خفاش انگشت دراز، قوچ و میش ارمنی، نهنگ اسپرم، خفاش نعل اسبی، خرس سیاه آسیایی ، زرده پر، پورپویز بی باله، گاو دریایی، آهوی کوهی

رده پرندگان:

بحرانی (CR) : دال پشت سفید، درنای سیبری، گیلانشاه خالدار، خروس کولی دشتی

در معرض خطر انقراض (EN) : سسک خوزی، عروس غاز، بالابان، اسکوتر بال سفید، کرکس مصری، اردک سرسفید

آسیب پذیر (VU) : غاز پیشانی سفید کوچک، عقاب خالدار بزرگ (عقاب تالابی)، عقاب شاهی، تلیله بزرگ، هوبره، اردک دم دراز، فاخته خاوری، عقاب دریایی پالاس، اردک مرمری، میش مرغ، پلیکان پا خاکستری، باکلان گلو سیاه،  زردپره سینه زرد، گیلانشاه شرقی، آب شکاف

خزندگان:

بحرانی (CR) : ارمیاس پلسکه، لاک پشت پوزه عقابی، افعی خالدار

در معرض خطر انقراض (EN) : لاک‌پشت سبز، افعی لطیفی، لاک‌پشت فراتی، لاک‌پشت سرخ

آسیب پذیر (VU) : تمساح مردابی (گاندو)، لاک‌پشت زیتونی رایدلی، لاک‌پشت پشت چرمی،  افعی زنجانی، آگامای وزغی ایرانی، سوسمار خاردم مصری، لاک‌پشت مهمیزدار، لاک‌پشت آسیایی، افعی البرزی

دوزیستان:

بحرانی (CR) : سمندر لرستانی، سمندر کردستانی، سمندر کوهستانی گرگان

آسیب پذیر (VU) : سمندر کوهستانی آذربایجان

ماهیان آب های داخلی:

بحرانی (CR) : تاس ماهی روس، ماهی شیپ، تاس ماهی ایران، ازون برون، فیل ماهی

آسیب پذیر (VU) : ماهی کپور وحشی (خزر)، کپور ماهی کورغار، سس ماهی خزری،  سس ماهی بزرگ، سگ ماهی کورغار

منبع: دیده بان محیط زیست و حیات وحش ایران

تنوع زیستی

گراز

گراز یا خوک وحشی جثه‌ی بزرگ و گردنی کوتاه و کلفت دارد. چشم‌ها ریز، پوزه‌ دراز و استوانه‌ای شکل است که در نوک نعلبکی مانند سوراخ‌های بینی قرار دارند. دندان‌های نیش در نرها رشد بسیار زیادی کرده‌اند. دندان‌های نیش بالا به طرف بیرون و بالا متمایل است و گاهی اوقات به صورت نیم دایره در می‌آیند. این دندان‌ها در ماده‌ها بسیار کوتاه‌ترند. موها بلند و زبر به رنگ قهوه‌ای تا خاکستری‌اند، موهای بچه‌ها نرم و با نوارهای زرد و قهوه‌ای در ناحیه پشت و پهلوها است. طول سروتنه ی یک گراز بالغ 100 تا 180 سانتی‌متر، دم 15 تا 20 سانتی‌متر، ارتفاع 90 تا 110 سانتی‌متر و وزن 50 تا 300 کیلوگرم است.

گراز در مناطقی با امنیت کافی روز و شب فعال است. در مناطق ناامن فقط شب‌ها ظاهر می‌شود. به صورت اجتماعی زندگی می‌کند. ماده‌ها غالباً با نوزادان و بچه‌های سال قبل و نرها به صورت تک یا در مجاور یکدیگر دیده می‌شوند. اساس جمعیت یک گله گراز را ماده و بچه‌هایش تشکیل می‌دهد، پس از اینکه بچه‌ها از شیر گرفته می‌شوند دو تا سه گروه فامیلی گردهم می‌آیند و این پایداری تا زمانی که سال بعد جفت‌گیری شروع شود، ادامه دارد. گراز شناگر ماهری است، حس بویایی بسیار قوی است، می‌تواند مواد غذایی موجود در زیر زمین را با استفاده از حس شامه پیدا کند. آنها در جست‌وجوی غذا مسافات طولانی را طی می‌کنند.

لاشه ی گرازی در حوالی استهبان:

(8 بهمن 94)

حیات وحش و تنوع زیستی

نمونه هایی از قوچ های ایران

قوچ اوریال: بزرگ‌ترین قوچ ایران است. نرها شاخ‌های بلندی دارند. طول سر و تنه حدود 150 سانتی‌متر، دم 15 سانتی‌متر، ارتفاع 100 سانتی‌متر، وزن 25 تا 85 کیلوگرم

قوچ ارمنی: در این قوچ‌ شاخ‌ها از قوچ اوریال کوتاه‌تر است. اندازه‌ها: طول سرو تنه حدود 140 سانتی‌متر، ارتفاع 80 سانتی‌متر، وزن 20 تا 65 کیلوگرم

قوچ اصفهان:  شاخ‌ها به‌طرف گردن خمیدگی دارند. رنگ بدن تیره‌تر از سایر قوچ‌ها است ولی دست و پا و پوزه سفید است.

قوچ لارستان: پراکندگی این قوچ کوچک در ارتفاعات کوه شب در منطقه لارستان در جنوب شرقی استان فارس می باشد. ارتفاع این قوچ ها از شانه خاکی تا زمین بین ۵۵ تا ۶۰ سانتی متر و طول بدن آنها ۱۲۰ سانتی متر می باشد.

قوچ البرز مرکزی: این قوچ از اختلاط (هیبرید) قوچ‌های اوریال و ارمنی به‌وجود آمده است. 

کشته شدن یک پلنگ در استهبان

پلنگ، ابهت و غرور

هشتم آذر ماه است. دو سال پیش در همین تاریخ بود که لاشه پلنگی را در استهبان، حوالی فلکه انجیر یافتند. بدن سالم و بدون آسیب پلنگ، احتمالا حکایت گر مرگی با طعمه سمی بود. پلنگی بسیار زیبا و تنومند که نمایانگر یکی از شگفت انگیزترین گونه های جانوری کره زمین بود. آن گونه که شاهدان عینی می گفتند، صدای ناله جانور بیچاره بیش از یک شبانه روز در همان محدوده شنیده می شده و سر و صدای سگ های گله در همان حوالی، خبر از وجود یک خطر برایشان داشته است. اما علیرغم اطلاع برخی چوپانان از وجود پلنگی نیمه جان، به دلیل ترس از مکافات عمل انجام نداده، از خبررسانی به اداره حفاظت محیط زیست خودداری می کنند. به هر روی پلنگ نگون بخت می میرد و برخی علت مرگش را گرسنگی و نبود طعمه در منطقه اعلام می کنند!

پلنگ یکی از گونه هایی است که در راس هرم غذایی قرار دارد و متاسفانه زنگ خطر بقایش به صدا در آمده است. مهم ترین علت خطر انقراضش، از بین رفتن زیستگاه و هم چنین از بین رفتن طعمه های این گونه های ارزشمند است. پلنگ جزو جانورانی است که در فهرست گونه های "در مرز تهدید به انقراض" قرار گرفته است. تنوع زیستی کره زمین را دریابیم.

(عکس: سید حسن کشفی)

لینک خبر در سال 1392 را اینجا بخوانید.