رسالت رسانه ها و صدای سمن ها هم راستاست
در ابتدا باید به تعاریف نگاهی بیندازیم. "رسانه" وسیله ای برای نقل و انتقال اطلاعات، ایده ها و افکار افراد یا جامعه است که به خودی خود رسالت مهمی را بر عهده دارد. رسانه ها می توانند کارکردهای متفاوتی داشته باشند؛ مثل نظارت، آموزش، فرهنگ سازی، آگاهی بخشی، سرگرمی و ... که این، اهمیت و ضرورت آن را می رساند. "سمن" یا سازمان مردم نهاد نیز یک سازمان غیردولتی و غیرانتفاعی است که هیچ گونه وابستگی به حاکمیت ندارد، مستقلا و بر اساس اهدافی مشخص و در راستای قوانین کشور فعالیت می کند. رسانه ها و سمن ها مسیری مشخص برای رسیدن به اهداف شان برای خود ترسیم کرده اند و رابط بین جامعه و دولت ها هستند. کاش به این سوال بپردازیم که آیا هرکدام از این ها می توانند بر دیگری تاثیر داشته باشند یا نه؟ این تاثیر به چه میزان است؟
می دانیم که سمن ها نقشی واسطه ای بین مردم و حاکمیت دارند، به این معنی که با ایجاد یک حلقه اتصال بین اقشار مختلف جامعه و مسئولین در رده های مختلف مدیریتی، می توانند خواسته ها و نیازها، ضعف ها و کمبودها و مشکلات پیدا و پنهان جامعه را شناسایی کرده و به درون بدنه مدیریت کشور انتقال دهند. سمن ها ارتباط جامعه و حاکمیت را از طریق رسانه ها تقویت می کنند. نتایج و بازخورد هایی که از پی این تعامل حاصل می شود، منجر به تغییر رفتار، پیشرفت، حفاظت، پیشگیری و ... در جامعه می گردد. نقش رسانه ها در این جا مشهود است، انعکاس مشکلات جامعه و سپس بازتاب نتایج عملکردهایی که برای رفع آن مشکلات انجام شده است. رسانه های جمعی با انعکاس فعالیت ها و آموزش های عام المنفعه ی سمنها (سازمان های غیر دولتی)، می توانند حسی امید بخش را برای سمن ها و مردم ایجاد کنند. اطلاع رسانی می تواند منجر به انتقال تجارب ارزنده بین سازمان های غیر دولتی شود. تجربه های موفق و فعالیت های شاخص و تاثیرگذار یک سمن، هزینه های انجام آن را در سمنی دیگر کاهش خواهد داد. رسانه ها با تشریح عملکردهای موفق سمن ها علاوه بر فرهنگ سازی، به گونه ای نقش یک رسانه آموزشی را ایفا خواهند کرد. سمن ها در مسیر تقویت زیر ساخت های فکری و ذهنی جامعه در حوزه های مختلف، پتانسیل و ظرفیت بالایی دارند و زمانی که رسانه ها در کنار آن ها قرار بگیرند و همسو شوند، بازخوردهای اثربخش فعالیت، بسیار زودتر حاصل خواهد شد. هم چنین رسانه ابزاری قدرتمند و مفید برای کمک به ایجاد یک شبکه ی تخصصی و تاثیرگذار بین سمن هاست. ایجاد شبکه های استانی و کشوری در حوزه های مختلف، مرهون همیاری رسانه های گوناگون است. با همسو شدن و هم افزایی سمن های عضو یک شبکه، اهداف والاتر و مهم تری دنبال خواهد شد.
شاید نقادی یکی از وجوه مشترک رسانه و سمن باشد. سازمانهای غیر دولتی زبانی گویا و جسور برای بیان دردهای جامعه هستند. بررسی، پیگیری و ارائه راهکار برای برطرف کردن یک مشکل و ضعف، ناچارا سمنها را در مسیرهایی قرار می دهد که مورد بی مهری طرف مقابل قرار می گیرند. (اشخاص حقیقی یا حقوقی) این جا رسالت و نقش رسانه ها نمود پیدا می کند، رسانه ها همانند یاوری دلسوز و متعهد در کنار سمن قرار گرفته و با اطلاع رسانی، واقعیت یک ضعف یا تخلف یا کوتاهی را نشان می دهند. بنابراین همگرایی رسانه ها و سازمان های مردم نهاد عملا مانعی برای گریز از قانون و نیز کاهش تخلفات خواهند شد و در راستای تامین امنیت روانی و سلامت جامعه نقش بسزایی را بر عهده خواهند داشت.
یکی از ویژگی های مهم سمنها، الزام و تعهد به کار گروهیست. انجام فعالیت ها در سمن ها به صورت مشارکتی و گروهی، ضرورتی غیر قابل انکار است. اعضاء یک سمن یاد می گیرند که چگونه در کنار هم و علیرغم وجود اختلاف نظرهای اساسی، یک فعالیت را به بهترین شکل ممکن به سرانجام برسانند. رسانه ها با تهیه یک یادداشت و گزارش از فعالیت های گروهی سمن ها و انتقال آن به بطن جامعه، می توانند "حس مشارکت و کار گروهی" را به جامعه منتقل نمایند. چیزی که امروزه در جامعه ایرانی کمتر دیده می شود و نیاز به تقویت دارد، یادگیری کار گروهی و مشارکت جمعی است. با نهادینه کردن این رفتار، حس مسئولیت پذیری اجتماعی در بین مردم و جامعه گسترش خواهد یافت و بنیان اجتماعی کشور تقویت می یابد.
این نکته مهم را نباید فراموش کنیم که در بین شاخصه های توسعه یافتگی جوامع، هم سمن ها و هم رسانه ها نقشی اساسی دارند. به هر میزان که تعامل این دو مولفه ی توسعه یافتگی بیشتر و پررنگ تر باشد، تاثیرات مثبت این ارتباط در جامعه نمایان تر دیده می شود. پس بهتر آن است که هم رسانه ها و هم سمن ها در مسیری گام بردارند که موجبات تقویت یکدیگر را فراهم نمایند و از طرفی مسیر نیل به اهداف خود را هموارتر سازند.
*ویژه نامه روزنامه شهروند به مناسبت نمایشگاه مطبوعات
